6 ноября 2013 г.   Главная О газете Персонал Контакты Башинформ
Тарихтан бер көн

Вячеслав Кугушев Благоевҡа ярҙам иткән
21.05.07


       Өфөлә Благоев урамы бар. Урам кем иҫтәлегенә шулай аталған?
       Димитр Благоев (1856-1924) - Болгарияла беренселәрҙән булып марксизм тәғлимәтен пропагандалаусы һәм Болгария эшсе социал-демократик партияһына нигеҙ һалыусы һәм етәксе.
       1924 йылдың 21 майында революционер ғүмере өҙөлә. Ул ваҡытта Мәскәүҙә РКП(б) XIII съезы эшләгән була. Делегаттар Болгарияға телеграмма һуға: "СССР-ҙың эшселәр класы халыҡ-ара революцион эшселәр хәрәкәтенең күренекле юлбашсыларының береһе Благоев иҫтәлеген һаҡлаясаҡ...".
       1924 йылда Өфө эшселәре йәшел урамдарҙың береһен - элекке Случевский тыҡрығын - Димитр Благоев иҫтәлегенә уның исеме менән атай. Урам Киров районында урынлашҡан, Крупская исемендәге баҡсанан алыҫ түгел.
       Димитр Благоевтың йәшлек йылдары Рәсәй хәтерендә. Ул беҙгә 1878 йылда килә, Одесса реаль училищеһында уҡый, аҙаҡ Петербург университетында - башта тәбиғәт фәндәре бүлегендә, аҙаҡ - юридик факультетында. Ул студент йылдарында, 1883 йылда рус иптәштәре менән бергә Рәсәйҙә социал-демократик төркөм ойоштора, Георгий Плехановтың "Хеҙмәтте азат итеү" төркөмө менән бәйләнеш булдыра.
       Благоевсылар үҙҙәренең эшмәкәрлегендә маҡсат итеп эшсәләрҙе сәйәси тәрбиәләүҙе, марксизм тәғлимәтен пропагандалауҙы күрә. Улар Маркс, Энгельс хеҙмәттәрен, "Хеҙмәтте азат итеү" төркөмө баҫмаларын эшселәр түңәрәгендә өйрәнеп кенә ҡалмай, йәшерен типографияла "Эшсе" тип аталған гәзит сығара.
       Благоев түңәрәгендә ҡатнашҡан кенәз Вячеслав Кугушев Өфө кешеһе була. Уға "Эшсе" гәзитен баҫыу өсөн Вильноға барып портатив станок табырға тура килә.
       "Эшсе" гәзите - 12 биттән торған "дәфтәр" формаһында (йәшереү өсөн уңайлы) булған. "Ысын гәзиттең маҡсаты, - тиелә уның беренсе һанында, - дәүләт иҙеүселәрҙе яҡлай һәм халыҡты ҡараңғылыҡта тота, шуға күрә эшсе халыҡҡа тейешле белем таратыу".
       "Эшсе" гәзитенең икенсе һаны студенттарҙың каникулы ваҡытында сыға һәм Рәсәй буйынса таратыла. Шулай итеп, гәзит Өфөгә килеп эләгә.
       "Эшселәр гәзит тураһында ғорурлыҡ менән һөйләй ине, улар гәзитте таратыу юлдарын эҙләне", - тип хәтерләгән Д. Благоев.
       Благоевсылар түңәрәген батша хөкүмәте тар-мар итә, ә Благоевты 1885 йылда Болгарияға оҙаталар. Ул үҙенең бар ғүмерен профессиональ партия эшенә арнай.
       Ул Карл Маркстың бер нисә әҫәрен болгар теленә тәржемә итә. Уға Болгария социал-демократик партияла, ул Октябрь революцияһынан һуң (1919 йыл) Болгария компартияһы тип үҙгәртелә, оппортунизмға ҡаршы көрәштә Владимир Лениндың эштәре тәьҫир итә.
       Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында Өфөлә Коминтерн башҡарма комитеты аппаратында уның ҡыҙы Стела эшләй. Ул революционер Георгий Димитров тураһында китап баҫтырып сығара, аҙаҡ был китап башҡорт теленә тәржемә ителә.

Юрий Узиков.
Материалдарҙы күсереп баҫҡанда (тулыһынса йәки өлөшләтә)
"БАШвестЪ" гәзитенә һылтанма яһау мотлаҡ.
НОВОЕ В РАЗДЕЛАХ
Сәйәсәт Иҡтисад Социум Мәҙәниәт Хоҡуҡ Спорт

Первая интернет-газета республики Башкортостан "БАШвестЪ"
"БАШИНФОРМ" мәғлүмәт агентлығы тарафынан сығарыла
E-mail
gazeta@bashvest.ru
Телефоны
(347) 272-93-65
(347) 273-32-62
 
(347) 272-48-00
(347) 273-14-83
Мөхәрририәттең фекере автор фекере менән тап килмәүе лә ихтимал